Τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά διακιώματα νεαρών ατόμων με αναπηρία
Οι άνθρωποι με αναπηρία, συμπεριλαμβανομένων και των νεαρών ατόμων με αναπηρία, έχουν τις ίδιες ανάγκες και τα ίδια δικαιώματα πρόσβασης στην πληροφόρηση για τη σεξουαλική και αναπαραγωγική τους υγεία και σε υπηρεσίες, ακριβώς όπως και τα συνομήλικά τους άτομα. Αυτό το βίντεο αναφέρεται στο δικαίωμα των ανθρώπων με αναπηρία να λαμβάνουν αποφάσεις για τα σώματά τους, τις σχέσεις τους και τη σεξουαλική και αναπαραγωγική τους υγεία. Επιπλέον, δίνει έμφαση στη σημασία της υποστήριξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ατόμων με αναπηρία, στη βάση της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής τους υγείας.
Youth
Νεαρά άτομα
Όλοι οι άνθρωποι, κάθε ηλικίας, έχουμε διαφορετικούς τύπους σώματος και ικανοτήτων, και αυτό είναι που μας κάνει μοναδικούς. Δεν υπάρχει «τέλειο σώμα»! Μερικοί άνθρωποι έχουν διαφορετικές ικανότητες – οι οποίες ονομάζονται και αναπηρίες – όμως αυτό δεν αναφέρεται σε τίποτε περισσότερο από τον μοναδικό τρόπο με τον οποίο ζουν τη ζωή τους και βιώνουν τον κόσμο. Παγκοσμίως, οι άνθρωποι μιλούν για τα σώματα και τις ικανότητες με ποικίλους τρόπους. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι άνθρωποι μπορεί να μην αναφέρουν ότι έχουν κάποια αναπηρία. Σε άλλες, μπορεί να συστηθούν αναφέροντας πρώτα την αναπηρία τους. Για παράδειγμα, μπορεί με νοήματα να αναφέρουν την κώφωσή τους ή κάποιες φορές μετά το όνομά τους να αναφέρουν ότι έχουν κάποια αναπηρία. Ανεξάρτητα από το πώς οι άνθρωποι επικοινωνούν τις πληροφορίες που αφορούν το σώμα τους και τις ικανότητές τους, είναι σημαντικό να σεβόμαστε τις επιλογές τους και να τους απευθυνόμαστε ή και να αναφερόμαστε σε αυτούς με τρόπους που να εκφράζουν στήριξη και σεβασμό.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους οι άνθρωποι με αναπηρίες βιώνουν τον κόσμο. Μερικές φορές μετακινούνται με τη χρήση αμαξιδίων, άλλες επικοινωνούν χρησιμοποιώντας τη νοηματική γλώσσα ή τον υπολογιστή, ενώ κάποιοι άνθρωποι έχουν κοντά τους ενήλικα άτομα εμπιστοσύνης τα οποία τους βοηθούν καθημερινά στη λήψη αποφάσεων, στη χρήση του μπάνιου ή στη διαχείριση των συναισθημάτων. Οι διαφορές που έχουμε οι άνθρωποι στον τρόπο με τον οποίο κινείται το σώμα και το μυαλό μας, είναι η μοναδικότητά μας και αποτελούν έναν τέλειο τρόπο να εκφράσουμε τη μοναδική προσωπικότητά μας. Αγκάλιασε το μοναδικό σου εαυτό και νιώσε υπερηφάνεια γι’ αυτόν! Είναι επίσης σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι ανάπηροι άνθρωποι, όπως κι αν προσδιορίζονται, έχουν τα ίδια δικαιώματα, έχουν αισθήματα κι επιθυμίες, όπως κάθε άτομο. Αυτό συμπεριλαμβάνει και την επιθυμία να έχουν σχέσεις και να εξερευνούν τα σεξουαλικά και ρομαντικά τους συναισθήματα.
Αν είσαι άτομο με αναπηρία, μπορεί να βιώνεις παρόμοια συναισθήματα για το σώμα σου, όπως οι φίλες και οι φίλοι σου, δηλαδή, σεξουαλικά ή ρομαντικά προς άλλα άτομα, να νιώθεις ότι το σώμα σου αλλάζει κατά την εφηβεία και να έχεις απορίες γι’ αυτό όπως και κάθε άλλο συνομήλικό σου άτομο. Ό,τι και να νιώθεις, να γνωρίζεις ότι είναι φυσικό και υγιές και ότι έχεις τα ίδια δικαιώματα στο να έχεις συναισθήματα, πρόσβαση σε πληροφορίες και σε υπηρεσίες, όπως κάθε άλλο συνομήλικό σου άτομο. Σε αυτά, συμπεριλαμβάνεται και το δικαίωμα της επιλογής να έχεις ή να μην έχεις σχέση, να παίρνεις αποφάσεις σχετικά με το πώς θα φροντίσεις το σώμα σου κατά την εφηβεία ή και την εμμηνόρροια, να επικοινωνείς τα όριά σου σχετικά με το πότε και το πώς οι άλλοι άνθρωποι μπορούν να σε αγγίζουν και να παίρνεις αποφάσεις που αφορούν την αντισύλληψη και την εγκυμοσύνη. Το σώμα σου σού ανήκει, και ακόμα κι αν ο τρόπος με τον οποίο βιώνεις τον κόσμο δεν μοιάζει με αυτόν άλλων ανθρώπων, έχεις το δικαίωμα να επιλέγεις ό,τι είναι καλύτερο για εσένα!
Μερικές φορές μπορεί να χρειαστείς βοήθεια για να φροντίσεις το σώμα σου, μπορεί να χρειαστείς κάποιο άτομο να σε βοηθήσει να μετακινηθείς, να επικοινωνήσεις, να πας στο μπάνιο, να ντυθείς ή να φας. Αν οποιοδήποτε άτομο αγγίξει το σώμα σου χωρίς την άδειά σου, με τρόπο που σε κάνει να νιώθεις άβολα, σε βλάψει σωματικά και συναισθηματικά ή σε πιέσει να συμμετάσχεις σε σεξουαλικές πράξεις, ανάφερέ το άμεσα σε κάποιο ενήλικο άτομο που εμπιστεύεσαι. Αν κάποιο ενήλικο άτομο που εμπιστεύεσαι σε έχει βλάψει και χρειάζεσαι βοήθεια, νιώθεις σύγχυση ή χρειάζεσαι να μιλήσεις κάπου, αναζήτησε στο διαδίκτυο διαθέσιμες πηγές πληροφόρησης για άτομα με αναπηρία στη χώρα σου ή ζήτησε υποστήριξη από κάποιο υποστηρικτικό άτομο.
Μπορεί να γνωρίζεις ήδη κάποιο άτομο με αναπηρία, ακόμα κι αν αυτή δεν είναι ορατή. Το να είσαι υποστηρικτικό άτομο σημαίνει να αντιλαμβάνεσαι πότε δεν γίνονται σεβαστά τα δικαιώματα άλλων ανθρώπων και να τους υποστηρίζετε ώστε να πετύχουν ωφέλιμες κοινωνικές αλλαγές. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να γίνεις υποστηρικτικό άτομο για τους ανθρώπους με αναπηρία. Αρχικά, ενημερώσου για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία ισχύουν για όλους τους ανθρώπους ανεξαιρέτως. Να θυμάσαι ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ξεχωριστά άτομα και έχουν το δικαίωμα να παίρνουν τις δικές τους μοναδικές αποφάσεις, όταν αυτές αφορούν το σώμα τους. Δεν θα πάρουν όλα που μοιράζονται την ίδια αναπηρία, τις ίδιες αποφάσεις και κάθε άτομο νιώθει διαφορετικά για την αναπηρία του. Μετά, εξέφρασε αντίλογο όταν αντιληφθείς να λέγονται λέξεις ή να γίνονται πράξεις που πληγώνουν σωματικά και ψυχικά. Μίλα σε ένα ενήλικο άτομο εμπιστοσύνης ή απευθύνσου σε κάποιον οργανισμό για βοήθεια, αν νιώθεις ότι τα δικαιώματα της φίλης/του φίλου σου έχουν παραβιαστεί ή κάποιο άτομο την/τον έκανε να νιώσει άβολα ή κάποιο άτομο έκανε οτιδήποτε μοιάζει να μην είναι σωστό. Μην παραλείπεις ποτέ να συμπεριλαμβάνεις τα άτομα με αναπηρία σε πράγματα που κάνεις και να συνεργάζεσαι μαζί τους με κάθε τρόπο. Το πιο σημαντικό είναι να κατανοήσεις ότι κάποιες φορές μπορεί να κάνεις λάθη. Δεν υπάρχει τρόπος να είσαι η τέλεια υποστηρίκτρια και ο τέλειος υποστηρικτής. Όμως, συνέχισε να προσπαθείς να μαθαίνεις, να ωριμάζεις και να μιλάς!
Να θυμάσαι ότι το να προσπαθούμε όλες και όλοι για την υποστήριξη των δικαιωμάτων όλων των ανθρώπων είναι ο καλύτερος τρόπος εγγύησης της ασφάλειας , της υγείας και της χαράς για όλες και όλους μας!
συχνές ερωτήσεις
Κάποιες φορές δεν μας είναι ξεκάθαρο αν και πότε μπορούμε να φιλήσουμε κάποιο άτομο που μας αρέσει ή να συμπεριφερθούμε σεξουαλικά προς αυτό. Ο μόνος τρόπος για να ξέρουμε σίγουρα είναι απλά να ρωτάμε κάθε φορά. Αυτό ονομάζεται συναίνεση. Είναι πολύ συνηθισμένο να πιστεύουμε ότι κάποιο άτομο θέλει να μας φιλήσει ή να κάνει κάτι σεξουαλικό μαζί μας από τον τρόπο που συμπεριφέρεται, αλλά επειδή κάποιο άτομο συμπεριφέρεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θέλει να εμπλακεί σε μια τέτοια συμπεριφορά.
Παρόλο που η απόρριψη μπορεί να πονάει, είναι σημαντικό να θυμάσαι ότι δεν υπάρχει κάτι λάθος στο πως είσαι εσύ. Οπότε μην νομίζεις ότι πρέπει να αλλάξεις οποιαδήποτε πτυχή της εμφάνισης, της προσωπικότητας ή των αξιών σου. Είσαι μοναδικό και ιδιαίτερο άτομο έτσι όπως ακριβώς είσαι!
Δεν είναι σωστό που σου συνέβη αυτό και δεν φταις εσύ. Κανένα άτομο δεν πρέπει να σε αγγίξει, ή να σε αναγκάσει να το αγγίξεις, με τρόπο που δεν είναι εντάξει, είτε γνωρίζεις αυτό το άτομο είτε όχι, είτε αυτό το άτομο είναι ενήλικας ή μεγαλύτερο παιδί ή ακόμη και κάποιος στην ηλικία σου. Μην το κρατάς αυτό μυστικό. Βρες κάποιο ενήλικο άτομο που εμπιστεύεσαι και πες του τι συνέβη. Υπάρχουν άνθρωποι εκεί έξω που μπορούν να βοηθήσουν. Σύμφωνα με το νόμο, οι περισσότεροι ενήλικοι επαγγελματίες (όπως οι δάσκαλοι, οι προπονητές και οι γιατροί) υποχρεούνται να αναφέρουν αυτές τις πληροφορίες στην αστυνομία, ώστε να μπορέσουν να βοηθήσουν στην προστασία σου και να προσπαθήσουν να αποτρέψουν το έγκλημα από το να ξανασυμβεί.
Αν ανησυχείς ότι θα μπλέξει το άτομο που σε άγγιξε ή σε ανάγκασε να το αγγίξεις, να θυμάσαι ότι δεν έκανες τίποτα κακό και αξίζεις να είσαι ασφαλής. Ο καλύτερος τρόπος για να αποτρέψεις να ξανασυμβεί κάτι τέτοιο ή να συμβεί σε κάποιο άλλο άτομο είναι να μιλήσεις σε ένα ενήλικα που εμπιστεύεσαι. Το σημαντικό είναι να το πεις σε κάποιο άτομο που θα σε ακούσει και βοηθήσει.
Parents
Γονείς
Όλοι οι άνθρωποι, κάθε ηλικίας, έχουμε διαφορετικούς τύπους σώματος και ικανοτήτων, και αυτό είναι που μας κάνει μοναδικούς. Δεν υπάρχει «τέλειο σώμα»! Μερικοί άνθρωποι έχουν διαφορετικές ικανότητες – οι οποίες ονομάζονται και αναπηρίες – όμως αυτό δεν αναφέρεται σε τίποτε περισσότερο από τον μοναδικό τρόπο με τον οποίο ζουν τη ζωή τους και βιώνουν τον κόσμο. Παγκοσμίως, οι άνθρωποι μιλούν για τα σώματα και τις ικανότητες με ποικίλους τρόπους. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι άνθρωποι μπορεί να μην αναφέρουν ότι έχουν κάποια αναπηρία. Σε άλλες, μπορεί να συστηθούν αναφέροντας πρώτα την αναπηρία τους. Για παράδειγμα, μπορεί με νοήματα να αναφέρουν την κώφωσή τους ή κάποιες φορές μετά το όνομά τους να αναφέρουν ότι έχουν κάποια αναπηρία. Ανεξάρτητα από το πώς οι άνθρωποι επικοινωνούν τις πληροφορίες που αφορούν το σώμα τους και τις ικανότητές τους, είναι σημαντικό να σεβόμαστε τις επιλογές τους και να τους απευθυνόμαστε ή και να αναφερόμαστε σε αυτούς με τρόπους που να εκφράζουν στήριξη και σεβασμό.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους οι άνθρωποι με αναπηρίες βιώνουν τον κόσμο. Μερικές φορές μετακινούνται με τη χρήση αμαξιδίων, άλλες επικοινωνούν χρησιμοποιώντας τη νοηματική γλώσσα ή τον υπολογιστή, ενώ κάποιοι άνθρωποι έχουν κοντά τους ενήλικα άτομα εμπιστοσύνης τα οποία τους βοηθούν καθημερινά στη λήψη αποφάσεων, στη χρήση του μπάνιου ή στη διαχείριση των συναισθημάτων. Οι διαφορές που έχουμε οι άνθρωποι στον τρόπο με τον οποίο κινείται το σώμα και το μυαλό μας, είναι η μοναδικότητά μας και αποτελούν έναν τέλειο τρόπο να εκφράσουμε τη μοναδική προσωπικότητά μας. Αγκάλιασε το μοναδικό σου εαυτό και νιώσε υπερηφάνεια γι’ αυτόν! Είναι επίσης σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι ανάπηροι άνθρωποι, όπως κι αν προσδιορίζονται, έχουν τα ίδια δικαιώματα, έχουν αισθήματα κι επιθυμίες, όπως κάθε άτομο. Αυτό συμπεριλαμβάνει και την επιθυμία να έχουν σχέσεις και να εξερευνούν τα σεξουαλικά και ρομαντικά τους συναισθήματα.
Αν το παιδί σας είναι άτομο με αναπηρία, μπορεί να βιώνει παρόμοια συναισθήματα για το σώμα του, όπως οι φίλες και οι φίλοι του, δηλαδή, σεξουαλικά ή ρομαντικά προς άλλα άτομα, να νιώθει ότι το σώμα του αλλάζει κατά την εφηβεία και να έχει απορίες γι’ αυτό όπως και κάθε άλλο συνομήλικό του άτομο. Ό,τι και να νιώθει, διαβεβαιώστε το ότι είναι φυσικό και υγιές και ότι έχει τα ίδια δικαιώματα στο να έχει συναισθήματα, πρόσβαση σε πληροφορίες και σε υπηρεσίες, όπως κάθε άλλο συνομήλικό σου άτομο. Σε αυτά, συμπεριλαμβάνεται και το δικαίωμα της επιλογής να έχει ή να μην έχει σχέση, να παίρνει αποφάσεις σχετικά με το πώς θα φροντίσει το σώμα του κατά την εφηβεία ή και την εμμηνόρροια, να επικοινωνεί τα όριά του σχετικά με το πότε και το πώς οι άλλοι άνθρωποι μπορούν να το αγγίζουν και να παίρνει αποφάσεις που αφορούν την αντισύλληψη και την εγκυμοσύνη.
Μερικές φορές μπορεί να χρειαστεί βοήθεια για να φροντίσει το σώμα του, μπορεί να χρειαστεί κάποιο άτομο να το βοηθήσει να μετακινηθεί, να επικοινωνήσει, να πάει στο μπάνιο, να ντυθεί ή να φάει. Αν οποιοδήποτε άτομο αγγίξει το σώμα του χωρίς την άδειά του, με τρόπο που το κάνει να νιώθει άβολα, το βλάψει σωματικά και συναισθηματικά ή το πιέσει να συμμετάσχει σε σεξουαλικές πράξεις, διαβεβαιώστε το ότι μπορεί να απευθυνθεί σε εσάς ως γονέα και ως ενήλικο άτομο εμπιστοσύνης. Αν κάποιο ενήλικο άτομο που εμπιστεύεται το έχει βλάψει και χρειάζεται βοήθεια, νιώθει σύγχυση ή χρειάζεται να μιλήσει κάπου, αναζητήστε διαθέσιμες πηγές πληροφόρησης για άτομα με αναπηρία στη χώρα σας ή ζήτηστε υποστήριξη από κάποιο υποστηρικτικό άτομο.
ΞΕΚΙΝΗΣΤΕ ΤΗ ΣΥΖΉΤΗΣΗ
Αν έχετε παιδί με αναπηρία, είναι σημαντικό να κάνετε μαζί του κουβέντες για θέματα όπως η εφηβεία, οι σχέσεις και τα όρια, ώστε να γνωρίζει ότι μπορεί να απευθυνθεί σε εσάς αν έχει ερωτήσεις. Ο πιο εύκολος τρόπος να γίνει αυτό είναι να συζητάτε ζητήματα που προκύπτουν από την καθημερινή ζωή, όπως όταν παρακολουθείτε τηλεόραση μαζί.
Ακολουθούν μερικοί τρόποι που θα σας βοηθήσουν να ξεκινήσετε αυτές τις συζητήσεις:
Φάτε μαζί με το παιδί σας και συζητήστε μαζί του πώς τα πάει στη ζωή του. Όταν αναφερθεί σε φίλες/φίλους ή άτομα από το σχολείο του που έχουν ρομαντικές σχέσεις, μπορείτε να αξιοποιήσετε τον χρόνο μιλώντας για τις ποιότητες και τις συμπεριφορές που χαρακτηρίζουν μια υγιή σχέση.
Όταν υπάρχουν ειδήσεις σχετικά με τη σεξουαλική κακοποίηση, ρωτήστε το παιδί σας αν έχει ακούσει ποτέ γι’ αυτό το θέμα και πώς ένιωσε. Μπορείτε να ενδυναμώσετε το παιδί σας λέγοντάς του ότι κανένας άνθρωπος δεν πρέπει να το αγγίζει με τρόπο που θα το έκανε να νιώθει άβολα. Υπενθυμίστε στο παιδί σας ότι μπορεί να έρθει σε εσάς αν έχει ερωτήσεις σχετικά με αυτό το θέμα ή αν συμβεί οτιδήποτε το κάνει να νιώσει άβολα.
Ζητώντας πρώτα την άδεια του παιδιού σας για να το αγκαλιάσετε ή να το φιλήσετε, είναι ένας πολύ καλός τρόπος να του διδάξετε τη συναίνεση. Αν αυτό είναι κάτι που δεν είχατε κάνει ξανά στο παρελθόν, μπορείτε να του εξηγήσετε γιατί του ζητάτε την άδεια και να ξεκινήσετε μια συζήτηση σχετικά με το γιατί είναι σημαντικό να υπάρχει συναίνεση, ειδικά σε σεξουαλικές καταστάσεις.
Educators
Εκπαιδευτικοί
Όλοι οι άνθρωποι, κάθε ηλικίας, έχουμε διαφορετικούς τύπους σώματος και ικανοτήτων, και αυτό είναι που μας κάνει μοναδικούς. Δεν υπάρχει «τέλειο σώμα»! Μερικοί άνθρωποι έχουν διαφορετικές ικανότητες – οι οποίες ονομάζονται και αναπηρίες – όμως αυτό δεν αναφέρεται σε τίποτε περισσότερο από τον μοναδικό τρόπο με τον οποίο ζουν τη ζωή τους και βιώνουν τον κόσμο. Παγκοσμίως, οι άνθρωποι μιλούν για τα σώματα και τις ικανότητες με ποικίλους τρόπους. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι άνθρωποι μπορεί να μην αναφέρουν ότι έχουν κάποια αναπηρία. Σε άλλες, μπορεί να συστηθούν αναφέροντας πρώτα την αναπηρία τους. Για παράδειγμα, μπορεί με νοήματα να αναφέρουν την κώφωσή τους ή κάποιες φορές μετά το όνομά τους να αναφέρουν ότι έχουν κάποια αναπηρία. Ανεξάρτητα από το πώς οι άνθρωποι επικοινωνούν τις πληροφορίες που αφορούν το σώμα τους και τις ικανότητές τους, είναι σημαντικό να σεβόμαστε τις επιλογές τους και να τους απευθυνόμαστε ή και να αναφερόμαστε σε αυτούς με τρόπους που να εκφράζουν στήριξη και σεβασμό.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους οι άνθρωποι με αναπηρίες βιώνουν τον κόσμο. Μερικές φορές μετακινούνται με τη χρήση αμαξιδίων, άλλες επικοινωνούν χρησιμοποιώντας τη νοηματική γλώσσα ή τον υπολογιστή, ενώ κάποιοι άνθρωποι έχουν κοντά τους ενήλικα άτομα εμπιστοσύνης τα οποία τους βοηθούν καθημερινά στη λήψη αποφάσεων, στη χρήση του μπάνιου ή στη διαχείριση των συναισθημάτων. Οι διαφορές που έχουμε οι άνθρωποι στον τρόπο με τον οποίο κινείται το σώμα και το μυαλό μας, είναι η μοναδικότητά μας και αποτελούν έναν τέλειο τρόπο να εκφράσουμε τη μοναδική προσωπικότητά μας. Αγκάλιασε το μοναδικό σου εαυτό και νιώσε υπερηφάνεια γι’ αυτόν! Είναι επίσης σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι ανάπηροι άνθρωποι, όπως κι αν προσδιορίζονται, έχουν τα ίδια δικαιώματα, έχουν αισθήματα κι επιθυμίες, όπως κάθε άτομο. Αυτό συμπεριλαμβάνει και την επιθυμία να έχουν σχέσεις και να εξερευνούν τα σεξουαλικά και ρομαντικά τους συναισθήματα.
Ένα άτομο με αναπηρία, μπορεί να βιώνει παρόμοια συναισθήματα για το σώμα του, όπως οι φίλες και οι φίλοι του, δηλαδή, σεξουαλικά ή ρομαντικά προς άλλα άτομα, να νιώθει ότι το σώμα του αλλάζει κατά την εφηβεία και να έχει απορίες γι’ αυτό όπως και κάθε άλλο συνομήλικό του άτομο. Ό,τι και να νιώθει, διαβεβαιώστε το ότι είναι φυσικό και υγιές και ότι έχει τα ίδια δικαιώματα στο να έχει συναισθήματα, πρόσβαση σε πληροφορίες και σε υπηρεσίες, όπως κάθε άλλο συνομήλικό σου άτομο. Σε αυτά, συμπεριλαμβάνεται και το δικαίωμα της επιλογής να έχει ή να μην έχει σχέση, να παίρνει αποφάσεις σχετικά με το πώς θα φροντίσει το σώμα του κατά την εφηβεία ή και την εμμηνόρροια, να επικοινωνεί τα όριά του σχετικά με το πότε και το πώς οι άλλοι άνθρωποι μπορούν να το αγγίζουν και να παίρνει αποφάσεις που αφορούν την αντισύλληψη και την εγκυμοσύνη.
Μερικές φορές μπορεί να χρειαστεί βοήθεια για να φροντίσει το σώμα του, μπορεί να χρειαστεί κάποιο άτομο να το βοηθήσει να μετακινηθεί, να επικοινωνήσει, να παει στο μπάνιο, να ντυθεί ή να φάει. Αν οποιοδήποτε άτομο αγγίξει το σώμα του χωρίς την άδειά του, με τρόπο που το κάνει να νιώθει άβολα, το βλάψει σωματικά και συναισθηματικά ή το πιέσει να συμμετάσχει σε σεξουαλικές πράξεις, διαβεβαιώστε το ότι μπορεί να απευθυνθεί σε εσάς ως γονέα και ως ενήλικο άτομο εμπιστοσύνης. Αν κάποιο ενήλικο άτομο που εμπιστεύεται το έχει βλάψει και χρειάζεται βοήθεια, νιώθει σύγχυση ή χρειάζεται να μιλήσει κάπου, αναζητήστε διαθέσιμες πηγές πληροφόρησης για άτομα με αναπηρία στη χώρα σας ή ζητήστε υποστήριξη από κάποιο υποστηρικτικό άτομο.